Harcanan potansiyel: Türkiye son 13 yılın en düşük rüzgar kurulumunu gerçekleştirdi

Ember’in bugün yayınladığı Türkiye Elektrik Görünümü 2024 raporu geçtiğimiz yılın tüm elektrik üretimini ortaya koyuyor. Türkiye, yenilenebilir enerji alanında son yıllarda önemli yatırımlar yapsa da 2023 yılında bu yatırımların düştüğü veya diğer ülkelerin gerisinde kaldığı görüldü. Üstelik Türkiye, kömür tüketiminde tarihi zirvelere ulaşarak Avrupa’nın ikinci büyük kömür yakıtlı elektrik üreticisi haline geldi. Rüzgar kurulumları ise 2023 yılında son 13 yılın en düşük seviyesine ulaştı.

Türkiye, enerjide herkesin tersine gidiyor

2023 yılında Türkiye’nin kömürden elektrik üretimi 118 TWh ile tarihi seviyeye ulaşırken toplam üretimdeki kömür payı da yüzde 36’ya ulaştı. Türkiye, Polonya’yı geride bırakarak Avrupa’da kömürden en çok elektrik üretimi yapan ikinci ülke oldu. Zirvede 121 TWh ile Almanya olsa da ülkenin yıllar içinde bu üretimi düşürdüğü görülüyor. Türkiye, 2023 yılında elektrik üretimi için ithal kömüre toplam 3,7 milyar dolar öderken kömür ithalatının yüzde 73’ü Rusya’dan yapıldı.

2013 yılında hem Türkiye’de hem de AB’de elektriğin yüzde 25’i kömürden sağlanıyordu. 2023’te bu oran AB’de yüzde 12’ye gerilerken, Türkiye’de yüzde 36 gibi rekor bir seviyeye ulaştı.

Yenilenebilir enerjide harcanan potansiyel

Türkiye, 2023 yılında 2 GW güneş enerjisi kapasitesi ekleyerek, güneş enerjisinin toplam elektrik üretimindeki payını yüzde 4,9’dan yüzde 5,7‘ye çıkardı. Güneş enerjisi, Haziran ayında Türkiye’de elektrik üretiminin yüzde 8’lik kısmını karşılayarak tüm zamanların en yüksek aylık değerine ulaştı.

2023 yılında toplam üretimde güneş enerjisi payında Avrupa’da ilk sırayı yüzde 19 ile Yunanistan alırken, Türkiye’yi Polonya (%7,3) ve Bulgaristan (%8,8) da geride bıraktı. Türkiye’nin en yakın rakipleri ise güneş enerjisi potansiyeli oldukça düşük olan İngiltere (%4,6) ve İsviçre (%6,6) oldu

Benzer hatta daha kötü durum rüzgar enerjisinde de yaşanıyor. Türkiye, rüzgar enerjisine 2023’te sadece 411 MW’lık kapasite ekledi. Bu kapasite, son 13 yılın en düşük değeri oldu. Bununla birlikte Türkiye’de ilk kez yıldan yıla rüzgardan elektrik üretimi düşüş gösterdi. Rüzgar enerjisi, geçen yıl Türkiye’nin elektriğinin 34 TWh’sini üreterek toplam elektrik üretiminde %10,5’lik paya ulaştı. Türkiye rüzgar payı açısından Fransa (%9,5), Norveç (%9,3) ve İtalya’nın (%9) önünde yer alırken, Avusturya (%12) ve Estonya’yı (%11) geride bıraktı.

Türkiye son beş yılda 11 GW rüzgar ve güneş enerjisi kapasitesi ekleyebildi. Oysa Avrupalı ülkeler bu kapasitenin bir yılda eklenebileceğini gösteriyor. Türkiye, hem rüzgar hem de güneş potansiyeli göz önüne alındığında mevcut konumu kabul edilemez noktada. Özellikle kömür ülkesi Polonya’ya güneş enerjisinde geçilmek bir şeylerin yanlış yapıldığının en net göstergesi.

Rüzgar ve güneş enerjisinde Türkiye ne yapmalı?

Türkiye Ulusal Enerji Planı’na göre güneş enerjisi kapasitesinin 2035 yılında 52 GW’a ulaşması hedefleniyor. Bu hedefe ulaşmak için yılda ortalama 3,4 GW yeni güneş enerjisi kapasitesinin eklenmesi gerekmekte. Ancak son 5 yıldaki ortalama 1,3GW. Öte yandan Almanya sadece 2023 yılında 14,5 GW yeni kapasite ekledi. Türkiye’nin toplam kapasitesi 11.7 GW. Ember’e göre Türkiye, çatı üstü güneş enerjisi potansiyelini AB ülkelerindeki kurulum oranlarını yakalamak için kullanabilir. Türkiye’nin çatı üstü güneş enerjisi potansiyelinin 120 GW olduğunu belirtiliyor ki bu da toplam elektrik ihtiyacının %45’in denk geliyor.

Türkiye’nin mevcut rüzgar enerjisi hedefi iddialı olmaktan oldukça uzak. Türkiye Ulusal Enerji Planı’na Türkiye’nin rüzgar enerjisi kurulu gücünün 2035’e kadar 30 GW’a ulaşması hedefleniyor. Mevcut kapasite 11.8 GW seviyesindeyken Türkiye’nin 150 GW’lık rüzgar potansiyeli bulunuyor.